Respect.

In de trein hoor je de mooiste toevalligheden voorbijkomen. Het zijn korte verhalen soms haast gedichten. Alsof mensen vrijer zijn als ze je aanspreken, omdat je een vreemde bent. Je loopt elkaars verhaal even in en trekt er weer uit weg, soms wat mentaal meubilair van de ander meenemend of ruilend. Waar je bij directe naasten nog wel eens aan stoort, opmerkingen net even verkeerd geplaatst of uitgelegd, heb je hier geen weet van. Allemaal fijn. Je kunt soms last hebben van je eigen kritische stem die weerklinkt in zovele andere kritische stemmen.

Een jonge vrouw begin dertig met felle ogen, grijs geverfd haar, met een indringende stem, waardoor je blijft luisteren, stapt de coupe in en ploft met paar los bungelende tassen, tegenover mij neer. Terwijl ik gedoken ben in een tijdschrift over architectuur in Nederland voel ik meteen haar observerende blikken door het tijdschrift heen.

Ik zucht diep, probeer me te concentreren op de tekst, de beelden. Weinig succes, met een zwaar gebaar leg ik het tijdschrift op mijn schoot. Ze kijkt inderdaad en lacht me vriendelijk toe, terwijl ook zij zucht. "Grappig vind u niet", spreekt ze mij vervolgens aan. Ik kijk door het raam en zie nog net hoe een havik een klein konijn in de lucht meevoert. Enige gelijkenis met mij in deze trein voel ik wel. "Wat" vraag ik maar, omdat ik het idee heb dat dit van mij verwacht word.

Nou herneemt het grijze priemende ogen meisje; Ik plof neer en de trein rijd weg. Alles loopt zo mooi in de tijd mee. Ik kijk haar onderzoekend aan in de hoop iets te ontdekken van wat ze in hemelsnaam bedoelt. Maar weinig succes ditmaal. Het meisje laat zich niet zo makkelijk lezen. Alsof er iets vreemds aan haar is wat nog niet eigen is. Ze ziet dat ik er niet veel van oppak en herneemt zich.

Ha; zegt ze ik ben Armeenah, en u of is het jij? Ik kleur gelukkig zelden maar voel me meteen even oud, maar het maakt hier niet uit ik ben zo weer weg, het doet me niets. "Jij" stuntel ik ineens, Paulien is mijn naam. Jouw naam maakt me nieuwsgierig is er een uitleg in besloten vraag ik? Armeenah lacht haar mooi witte tanden bloot, de glanzende priemende ogen veranderen meteen door de lach. Ze buigt zich voorover en fluistert "Vertrouwenswaardig" betekent het in Nederlands, het komt uit Arabië.

En jij; ten teken van mijn naam en haar betekenis; ik zucht opnieuw, zit dit meisje te wachten op de vergelijking met Paulus en het katholieke geloof vanwaaruit mijn naam komt, om nog maar te zwijgen over mijn Boeddhistische naam? Beetje ingewikkeld allemaal; glimlach ik onbeholpen; het feest der herkenning; als zij reageert met Oh, die ken ik wel, facebooker ben jij ook zeker?

Ik schud wat heen en weer en herinner mij India waar als iets; ja is men nee schudt. Maar vertel, herneem ik mijzelf je begon met grappig en relateert het aan tijd enzo. Kun je er iets meer over vertellen. Voor we het weten schieten we van station naar station. Onderwijl vertelt zij dat ze op de Hogeschool voor Kunsten in Utrecht zit en bezig is met een project; Respect en Tijd in geschiedenis.

Ze haalt een artikel uit haar tas en laat het mij lezen; het betreft een kopie van een kranten artikel uit 1945, waar in het duingebied bij Overveen, een groot gebied met overschotten van mannen is geweest. Ik slik en weet even niet of ik wel verder wil lezen. Dan wijst haar keurig grijs gelakte lange nagel naar de onderste zin.

Kijk daar zo mooi precies opgeschreven, dat bedoel ik nou respect begrijp je Paulien? Opgetogen over de nauwkeurigheid van het netjes opgetekende stukje; door een trouwe ambtenaar ter plaatse. Het beschrijft in grote precisie de kleding van een van de mannen. Ik slik en denk aan de oorlog en wil eigenlijk het artikel aan haar terug geven; maar dan valt mijn oog op een zaak-naam die naar mijn familie verwijst , deze naam op het etiket stond in een van de pakken van de mannen. Toch begrijp ik nog steeds niet wat zij hiermee wil zeggen. 

Wat ik nou aan het proberen ben is om een tijdlijn te maken van mensen tussen 1945 en nu met her en der een kant tekening van iemands leven. Of wat hij of zij aan had. Daaruit ontstaat weer een beeld van de mensen van toen naar nu en wat zij droegen, hoe men zich uitte, en hoe precies men met de ander omging. Moet je nu eens kijken in de krant; het lijkt allemaal nergens meer over te gaan.

Nou, nou sputter ik wat tegen, maar in gedachten ben ik het van harte met haar eens. Ik baal enorm van het gebrek aan respect en het invullen en oordelen naar elkaar, helaas ook meer en meer de tendens in kranten. Maar; vervolg ik hoe geef je het vorm.

Precies en daar kom jij in het verhaal. Hoezo? Nou ik hoor graag wat het met jou doet waar ik mee bezig ben. Jouw persoonlijke verhaal. Oei...heb je een paar dagen grap ik, ondertussen zoekend naar een uitweg. De naam zegt me wel wat. "Nee echt", roept ze uit, iets wat ik wel vaker hoor. Ja echt. Ik wijs haar op de kledingnaam het was vroeger een zaak op de Maria plaats in Utrecht ten tijden van de oorlog. Het pak in dit nauwkeurig beschreven artikel is afkomstig van mijn vaders zaak.

Inmiddels nadert het station; ze vraagt me of ik vaker met de trein reis omdat ze een en ander nog wil opschrijven denk ik. Ze pakt haar ipad, mag ik u filmen terwijl u dit vertelt, ik zal een klein fragment gebruiken in mijn Project Respect en Tijd. Voor ik er erg in heb neemt ze mijn verhaal op. Ze klapt het dicht ten einde van de opname en bedankt me. Dit bedoel ik nou: Respect en Tijd en geschiedenis, je kunt het op zo veel manieren uitleggen. 

Maar ik wil het precies zo zeggen hoe het is. Niks meer en niks minder. Begrijp je? Ik knik, ik begrijp inmiddels heel goed wat zij bedoelt en ik waardeer deze generatie die haar eigen weg vecht tussen , de snelle digitale wereld, waar alles meteen de volgende dag op je bordje ligt, waar het vroeger misschien een maand over deed.

Nooit gedacht dat zulke uiteen liggende zaken zo netjes dicht bij elkaar gebracht kunnen worden. Als de stem vertelt dat Amsterdam voorstaat maak ik aanstalten om op te staan, Armeenah springt op en geeft me spontaan twee zoenen. Te gek joh, ik ben zo blij, je hebt me een opening gegeven in dit eerst zo taai lijkende onderwerp. Het is echt voor mij gaan leven.